Rola literatury mądrościowej w kształtowaniu wczesnej teologii chrześcijańskiej: analiza porównawcza Księgi Przysłów, Mądrości Syracha i Listu św. Jakuba
Łukasz Dudarski
lukaszdudarski7@wp.plUniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (Polska)
https://orcid.org/0009-0008-5511-3578
Abstrakt
Artykuł analizuje, w jaki sposób literatura mądrościowa – w szczególności Księga Przysłów i Mądrość Syracha – przyczyniła się do ukształtowania teologicznych i etycznych wątków w Liście św. Jakuba. Skupiając się na wymiarach literackich, historycznych i teologicznych, opracowanie ukazuje, że wczesnochrześcijańscy autorzy, tacy jak św. Jakub, czerpali z żydowskiej tradycji mądrościowej, aby sformułować nowe nauczanie, które z jednej strony pozostaje zgodne z dotychczasowymi normami moralnymi, a z drugiej je przekształca. Wykorzystując współczesne metody egzegezy biblijnej i hermeneutyki, artykuł pokazuje, jak międzytekstowe powiązania odsłaniają wspólną wizję etyczną opartą na sprawiedliwości, pokorze i czynnej wierze.
Słowa kluczowe:
literatura mądrościowa, Księga Przysłów, Mądrość Syracha, List św. Jakuba, teologia wczesnochrześcijańska, egzegeza biblijna, literatura międzytestamentalnaBibliografia
Allison, D. C., Jr. (2013). James: A Critical and Exegetical Commentary. Bloomsbury T&T Clark.
Google Scholar
Bauckham, R. (1999). James: Wisdom of James, Disciple of Jesus the Sage. Routledge.
Google Scholar
Brown, R. E. (1997). An Introduction to the New Testament. Doubleday.
Google Scholar
Chafrin, R. F., Jr. (1997). The Theme of Wisdom in the Epistle of James. Ashland Theological Journal, 29, 23–49.
Google Scholar
Clifford, R. J. (1998). Proverbs: A Commentary. Westminster John Knox Press.
Google Scholar
Collins, J. J. (2000). Between Athens and Jerusalem: Jewish Identity in the Hellenistic Diaspora (2nd ed.). Eerdmans.
Google Scholar
Crenshaw, J. L. (1998). Old Testament Wisdom: An Introduction (rev. ed.). Westminster John Knox Press.
Google Scholar
Hall, C. A. (Ed.). (1998). Reading Scripture with the Church Fathers. InterVarsity Press.
Google Scholar
Harrington, D. J. (2018). Invitation to the Apocrypha. Eerdmans.
Google Scholar
Hengel, M. (1973). Judentum und Hellenismus: Studien zu ihrer Begegnung unter besonderer Berücksichtigung Palästinas bis zur Mitte des 2. Jh. v. Chr. Mohr Siebeck.
Google Scholar
Holloway, G. (2000). James as New Testament Wisdom Literature. Leaven, 8(2), 89–95.
Google Scholar
Jackson-McCabe, M. A. (2001). Logos and Law in the Letter of James. Brill.
Google Scholar
Johnson, L. T. (2005). The Letter of James: A New Translation with Introduction and Commentary. Yale University Press.
Google Scholar
Kozyra, J. (2012). List świętego Jakuba Apostoła. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz (Nowy Komentarz Biblijny). Edycja Świętego Pawła.
Google Scholar
Laws, S. (1980). A Commentary on the Epistle of James. Hendrickson.
Google Scholar
Longman, T., III. (2006). Proverbs (Baker Commentary on the Old Testament Wisdom and Psalms). Baker Academic.
Google Scholar
McCartney, D. G. (2009). James (Baker Exegetical Commentary on the New Testament). Baker Academic.
Google Scholar
McKane, W. (1970). Proverbs: A New Approach. Westminster John Knox Press.
Google Scholar
McKnight, S. (2011). The Letter of James (New International Commentary on the New Testament). Eerdmans.
Google Scholar
Murphy, R. E. (2002). The Tree of Life: An Exploration of Biblical Wisdom Literature (3rd ed.). Eerdmans.
Google Scholar
Skehan, P. W., Di Lella, A. A. (1987). The Wisdom of Ben Sira: A New Translation with Notes (Anchor Bible, Vol. 39). Doubleday.
Google Scholar
Waltke, B. K. (2004). The Book of Proverbs: Chapters 1–15. Eerdmans.
Google Scholar
Witherington, B., III. (2007). Letters and Homilies for Jewish Christians: A Socio-Rhetorical Commentary on Hebrews, James and Jude. IVP Academic.
Google Scholar
Wojciechowska, K., Rosik, M. (2021). A Structural Commentary on the So-Called Antilegomena. Volume 1: The Letter of James – Wisdom that Comes from Above (Eastern and Central European Voices, 3/1). Vandenhoeck & Ruprecht.
Google Scholar
Wright, B. G. (2008). No Small Difference: Sirach’s Relationship to Its Hebrew Parent Text. The Catholic Biblical Quarterly, 70(3), 486–505.
Google Scholar
Autorzy
Łukasz Dudarskilukaszdudarski7@wp.pl
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska
https://orcid.org/0009-0008-5511-3578
Łukasz Dudarski, magister, jest afiliowany przy Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Zajmuje się badaniami interdyscyplinarnymi łączącymi prawo, teologię i nauki medyczne.
Statystyki
Abstract views: 1PDF downloads: 0
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Łukasz Dudarski

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Czasopismo jest bezpłatne i udostępniane na zasadach otwartego dostępu (w formacie pdf na stronie internetowej). Od autorów artykułów nie są pobierane żadne opłaty. „Warszawskie Studia Teologiczne” ukazują się na licencji według standardów Creative Commons: CC BY-ND 4.0 (Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe) i nie prowadzą skonkretyzowanej polityki dotyczącej danych badawczych. Autorzy zachowują prawa autorskie.
