Rola literatury mądrościowej w kształtowaniu wczesnej teologii chrześcijańskiej: analiza porównawcza Księgi Przysłów, Mądrości Syracha i Listu św. Jakuba

Łukasz Dudarski

lukaszdudarski7@wp.pl
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (Polska)
https://orcid.org/0009-0008-5511-3578

Abstrakt

Artykuł analizuje, w jaki sposób literatura mądrościowa – w szczególności Księga Przysłów i Mądrość Syracha – przyczyniła się do ukształtowania teologicznych i etycznych wątków w Liście św. Jakuba. Skupiając się na wymiarach literackich, historycznych i teologicznych, opracowanie ukazuje, że wczesnochrześcijańscy autorzy, tacy jak św. Jakub, czerpali z żydowskiej tradycji mądrościowej, aby sformułować nowe nauczanie, które z jednej strony pozostaje zgodne z dotychczasowymi normami moralnymi, a z drugiej je przekształca. Wykorzystując współczesne metody egzegezy biblijnej i hermeneutyki, artykuł pokazuje, jak międzytekstowe powiązania odsłaniają wspólną wizję etyczną opartą na sprawiedliwości, pokorze i czynnej wierze.


Słowa kluczowe:

literatura mądrościowa, Księga Przysłów, Mądrość Syracha, List św. Jakuba, teologia wczesnochrześcijańska, egzegeza biblijna, literatura międzytestamentalna

Allison, D. C., Jr. (2013). James: A Critical and Exegetical Commentary. Bloomsbury T&T Clark.
  Google Scholar

Bauckham, R. (1999). James: Wisdom of James, Disciple of Jesus the Sage. Routledge.
  Google Scholar

Brown, R. E. (1997). An Introduction to the New Testament. Doubleday.
  Google Scholar

Chafrin, R. F., Jr. (1997). The Theme of Wisdom in the Epistle of James. Ashland Theological Journal, 29, 23–49.
  Google Scholar

Clifford, R. J. (1998). Proverbs: A Commentary. Westminster John Knox Press.
  Google Scholar

Collins, J. J. (2000). Between Athens and Jerusalem: Jewish Identity in the Hellenistic Diaspora (2nd ed.). Eerdmans.
  Google Scholar

Crenshaw, J. L. (1998). Old Testament Wisdom: An Introduction (rev. ed.). Westminster John Knox Press.
  Google Scholar

Hall, C. A. (Ed.). (1998). Reading Scripture with the Church Fathers. InterVarsity Press.
  Google Scholar

Harrington, D. J. (2018). Invitation to the Apocrypha. Eerdmans.
  Google Scholar

Hengel, M. (1973). Judentum und Hellenismus: Studien zu ihrer Begegnung unter besonderer Berücksichtigung Palästinas bis zur Mitte des 2. Jh. v. Chr. Mohr Siebeck.
  Google Scholar

Holloway, G. (2000). James as New Testament Wisdom Literature. Leaven, 8(2), 89–95.
  Google Scholar

Jackson-McCabe, M. A. (2001). Logos and Law in the Letter of James. Brill.
  Google Scholar

Johnson, L. T. (2005). The Letter of James: A New Translation with Introduction and Commentary. Yale University Press.
  Google Scholar

Kozyra, J. (2012). List świętego Jakuba Apostoła. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz (Nowy Komentarz Biblijny). Edycja Świętego Pawła.
  Google Scholar

Laws, S. (1980). A Commentary on the Epistle of James. Hendrickson.
  Google Scholar

Longman, T., III. (2006). Proverbs (Baker Commentary on the Old Testament Wisdom and Psalms). Baker Academic.
  Google Scholar

McCartney, D. G. (2009). James (Baker Exegetical Commentary on the New Testament). Baker Academic.
  Google Scholar

McKane, W. (1970). Proverbs: A New Approach. Westminster John Knox Press.
  Google Scholar

McKnight, S. (2011). The Letter of James (New International Commentary on the New Testament). Eerdmans.
  Google Scholar

Murphy, R. E. (2002). The Tree of Life: An Exploration of Biblical Wisdom Literature (3rd ed.). Eerdmans.
  Google Scholar

Skehan, P. W., Di Lella, A. A. (1987). The Wisdom of Ben Sira: A New Translation with Notes (Anchor Bible, Vol. 39). Doubleday.
  Google Scholar

Waltke, B. K. (2004). The Book of Proverbs: Chapters 1–15. Eerdmans.
  Google Scholar

Witherington, B., III. (2007). Letters and Homilies for Jewish Christians: A Socio-Rhetorical Commentary on Hebrews, James and Jude. IVP Academic.
  Google Scholar

Wojciechowska, K., Rosik, M. (2021). A Structural Commentary on the So-Called Antilegomena. Volume 1: The Letter of James – Wisdom that Comes from Above (Eastern and Central European Voices, 3/1). Vandenhoeck & Ruprecht.
  Google Scholar

Wright, B. G. (2008). No Small Difference: Sirach’s Relationship to Its Hebrew Parent Text. The Catholic Biblical Quarterly, 70(3), 486–505.
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2025-12-21

Cited By / Share

Dudarski, Łukasz. (2025). Rola literatury mądrościowej w kształtowaniu wczesnej teologii chrześcijańskiej: analiza porównawcza Księgi Przysłów, Mądrości Syracha i Listu św. Jakuba. Warszawskie Studia Teologiczne, 38(2), 46–67. https://doi.org/10.30439/WST.2025.2.3

Autorzy

Łukasz Dudarski 
lukaszdudarski7@wp.pl
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska
https://orcid.org/0009-0008-5511-3578

Łukasz Dudarski, magister, jest afiliowany przy Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Zajmuje się badaniami interdyscyplinarnymi łączącymi prawo, teologię i nauki medyczne.



Statystyki

Abstract views: 1
PDF downloads: 0


Licencja

Prawa autorskie (c) 2025 Łukasz Dudarski

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Czasopismo jest bezpłatne i udostępniane na zasadach otwartego dostępu (w formacie pdf na stronie internetowej). Od autorów artykułów nie są pobierane żadne opłaty. „Warszawskie Studia Teologiczne” ukazują się na licencji według standardów Creative Commons: CC BY-ND 4.0 (Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe) i nie prowadzą skonkretyzowanej polityki dotyczącej danych badawczych. Autorzy zachowują prawa autorskie.